Wednesday, November 11, 2020

JOVEN AUTÓR BA HARII SOCIEDADE RESILIENTE


JOVEN AUTÓR BA HARII SOCIEDADE R
ESILIENTE






Joven Autór Ba Harii Sociedade Resilientesai hanesan titulu boot ida iha komemorasaun loronMasakre Santa Cruz bad ala XXIX (12 de Novembru de 1991 – 12 de Novembru de 2020) no selebrasaun loron Nasionál bad ala XV. Joventude tenke sai “Mata Dalan” no “Autór” ba justisa no paz. La tarde ba joven sira hatudu sira nia demokrasia husikreativutalentukapasidade akademiku, halo revolusaunmentalidade no moralidade iha edukasaunIha tempu grave (Masakre Santa Cruz 12 de Novembru de 1991), joven barak hoinisiativu sakrifika an hodi hakilar iha manifestasaun nia larankatak “Vita Timor Leste” ho hanoin ida katak Timor Leste livre husi violecia no tenke moris livre (ukun rasik an).

Joventude Tenke iha Opiniaun

12 de Novembru hanesan loron istoriku ida mai iha nasaunRDTL ne’ebe mak iha sentidu klean husi partisipasaun jovensira nia iha tempu ne’eba (tempu difisil). Maibeiha tempuagora, tinan-tinan joven sira sempre iha sivilizasaun no mudansatuir tempuFator ne’ebe mak fo influensia ba karater joven nianiha tempu agora mak iha hanoin no hakarak atu moris mesak(lakon sentidu iha fraternidade/moris la iha amizade).

Ita joven sira edukadu (estudantepresija hakleankoinesimentu iha buat hotu katak ita nia objektu atu hakiak lia-loslaos lia bosokTanba dalabarak ita halo forum diskusaun saihanesan fatin kompetisaun atu hatudu ita nia intelejenjiahodihamonu ema seluk tanba deit prestíjiuIta nia passatempo makhalo kritijamaibe incapaz (labeleatu halo kontribuisaunKoalia konaba politikamaibe sei encolhido iha birokrasia niaoinIta laos estudante wifi ne’ebe gratuitu atu ema hotu uzahanesan instrumentu deit.

Joventude Sai Exemplu Edukador

Revolusaun mentalidade  ba joven sira liu husi edukasaunBele husi edukasaun formal (eskola) no edukasaun non-formal (husi envairomentu). Edukasaun hanesan dalan diak ida atu belehadia no dezenvolve joven sira nia karater (moris ho moralidadene’ebe diak)Joventu hanesan mata dalan id aba dezenvolvimentu iha area politika katak joven mak future baliderasan nasaun ne’e nian.

Joven sese-deit mak hetan poder nu’udar lideransania ihadever atu fo edukasaun iha liña moral ne’ebe etiku no justu baema hotujoventude nu’udar matenek no futuru nasaun nian. Nia iha direitu atu moris ho honestujustularan moslaos morisho autoridade katak ukun foka ba ema ida deit no hadook an husi violecia hotuJoventude hotu iha direitu atu sai lideransaimportante nia iha komprensaunkualidade retorika, no kapasidade konaba lideransa ne’e kleanSese-deit mak hetanpoder nu’udar lideransania tenke responsabiliza poder ne’ebenia simu katak nia sai servisu nain atu servi ema hotu.

Joven nu’udar Autór iha Era Digital

Teknolojia komunikasaun dan informasaun (TIK) sai boot tuir dezenvolvimentu era, liu-liu iha media sosial incluidu mosmedia online. Konveniênsia no efisiensia ne’ebe oferecido husimedia online no uza media hirak ne’e sai hanesan fatin habelarinformasaun ne’ebe mak fo influenza (influenteba sociedadeMeida hirak ne’e iha parte diak/positivuiha parte seluk sainegativumaibe ida ne’e konforme ba ema ida-idak niaobjektivu uza media ne’e rasik.

Agora ita hare took definisaun husi hoax ne’e rasik no itahare mos husi Mastel ninia peskijaTuir Robert Nares hoax maihusi Lian Latinu hocus/pocus katak bosok/falsu (to chaet ouhabosok).  Koinesimentu konaba hoax komesa uluk kataknotisia bosok ne’ebe atu halo komiku deit,” maibe agora nakfila sai oin seluk “notisia bosok ne’e sai hanesan virus at idane’ebe hamate humanu nia rasionalidade no mentalidadeLiafuan seluk hoax hanesan ema ne’ebe moras mental. hoax saihanesan tradisaun ou toman ida mai jerasaun milenial siratanbaita lalais liu tuir lia-bosok duke tuir lia-los. (Robert Nares, “A Glossary: Or, Collection of Words, Phrases, Names danAllusions to Customs”London, 1822).

Hoax laos ita nia tradisaunTanba sa laos ita nia tradisaunTanba husi moris mai ita nia inan-aman eduka ita atu sai emane’e honesturesponsabilidade, no iha moralidade humanu atuhodi respeitu ema selukrespeitu ema seluk nia dignidade no inportante mak respeitu humanidade

Kria teknolojia atu hametin unidade iha komunikasaunlaos atu habelar hoax (notisia falsu). Hoax hamate komunikasaunrelasaun, no hamosu konflituIha realidade hoaxhamate lai-los, halo situasaun no kondisaun hadok an husi paz.Hoax hanesan virus no karater ida ne’ebe hamate humanu niarasionalidade no hanehan humanu nia lojika intelektual tomakHoax halo humanu sai atan ba nia an rasik iha media, no la konsidera ona ema seluk nia dignidade hanesan humanu idaItahanesan ona jerasaun milenial ne’ebe edukadu hatudu exemplune’ebe diak ba komunidademoris iha honestu, no ihamoralidadeTanba hoax laos deit hamate humanu niarasionalidademeibe hamate mos etika iha komunikasaunUzamedia sosial (MEDSOS) ho idealism ne’ebe diak katak atuhaklean koinesimentu diak iha media, laos uza MEDSOS hodihalo habelar informasaun falsu, halo identidade falsu hodihamonu ema selukloke ema seluk nia sala iha publikuhamonuema seluk nia diknidadeno habelar informasaun ne’ebe la ihamoralidade.

Hau konkorda wainhira media sosial (Social Media: SOCMED) saida deitFacebook, Instagram, twiter, line, email, WhatsApp, no media sosial seluk tan. Media sosial hirak ne’e saihanesan fatin atu publika ita nia espresaun no saida deit mak itasenteHau la konkorda wainhira media sosial hirak ne’e ita uzahodi habelar informasaun falsu, halo identidade (ID) falsu hodihamonu ema selukloke ema seluk nia sala iha publikuhamonuema seluk nia dignidadehabelar informasaun ne’ebe la ihamoralidade, no la iha valor iha sociedade

Mai ita hotu uza media sosial ho matenekatu nune’e belefo benefisiu no valor ba ema seluk no kria honestu iha ida-idaknia an rasik wainhira atu habelar informasaun ou notisia rumaIta mos tenki tau atensaun ho kritija informasaun no notisiahirak ne’ebe ema publika iha media sosialPresija hakleankoinesimentu konaba media sosialatu nune’e ita keta monu basaladifilkuldade, no hadok an husi habelar informasaun no notisia falsu iha media sosial.

 

 

No comments:

Post a Comment

JOVEN AUTÓR BA HARII SOCIEDADE RESILIENTE

JOVEN AUTÓR BA HARII SOCIEDADE R ESILIENTE Joven   Autór  Ba  Harii   Sociedade  Resiliente ,  sai   hanesan   titulu  boot  ida   iha   kom...